ZALASOWA

Wieś na Pogórzu Karpackim, na obszarze Pogórza Ciężkowickiego, nad potokiem Wątok, Dulcza i Zalasówka oraz ich dopływami. Od zachodu graniczy z Tuchowem i Karwodrzą (gmina Tarnów), od północy z Szynwałdem(gmina Skrzyszów), od wschodu z Wolą Lubecką i Zwiernikiem(gmina Pilzno), a od południa z Uniszową, Ryglicami i Joninami.
Źródła historyczne podają kilka brzmień i różnych pisowni nazwy wsi : Zalaschowa, Zalassow, Zalassowa, Zalyassowa, Zalyaszowa i Zalyessowa. Nazwa wsi "Zalasowa" oznaczała osadę położoną "za lasem", co określałoby miejsce jej lokacji w terenie.
Można się domyślać, że Zalasowa istniała już przed 1378 r., o czym może świadczyć fakt, że Rafał, młodszy syn Spicymira z Tarnowa około 1362 r. kupił za 300 grzywien i za pół łana w Rzędzinie od Michała z Kielanowic część Zalasowej. Zalasowa jest miejscowością lokowaną w 1 poł. XIV na prawie polskim. W 2 poł. XIV wieku przeniesiona została na prawo niemieckie. W 1378 r. po śmierci Spytka z Tarnowa, Zalasową obejmuje Jan z Tarnowskich, który w swoich rękach jednoczy wszystkie dobra rodzicielskie. W roku 1508 Zalasowa miała sołtysa, był nim Śluzowski. Osią układu osadniczego był ciek wodny potoku Zalasówka, wzdłuż którego poprowadzona została główna droga z Szynwałdu - na północy, do Ryglic - na południu. Wieś przybrała kształt łańcuchówki. Po przeniesieniu wsi na prawo niemieckie, grunty podzielono na łany. W centrum wsi znajduje się zespół kościelno-plebański z kościołem parafialnym p.w. Św. Jana Ewangelisty, a powyżej niego na wzniesieniu terenu znajduje się cmentarz rzymskokatolicki. Wśród pól i zagajników na przysiółku Podlesie usytuowany jest cmentarz wojenny z I wojny światowej założony w 1914 r.

Kalendarium wsi Zalasowa

• 1 poł. XIV w. - domniemana lokacja wsi na prawie polskim. Pierwszym właścicielem był prawdopodobnie Michał z Kielanowic, który być może otrzymał wieś od Władysława Łokietka za zasługi rycerskie.
• 1362 - pierwsza znana wzmianka o Zalasowej w ziemi sandomierskiej - Rafał z Tarnowa kupuje od Michała z Kielanowic część wsi, co potwierdza Kazimierz Wielki
• 2 poł. XIV w. - w nieznanym czasie i okolicznościach miejscowość przechodzi na własność Leliwitów Tarnowskich, którzy przenoszą ją na prawo niemieckie. Domniemane powstanie kościoła i parafii uposażonej najprawdopodobniej przez właścicieli wsi.
• 1416 - pierwsza wzmianka o kościele i parafii Zalasowa w dekanacie tarnowskim w diecezji krakowskiej, należącej do didtrictus Tarnoviensis
• 1448 - wieś w posiadaniu Tarnowskich
• 1451 - w źródłach wymieniony Stanisław Myczalkowicz (kmieć de Zalyassowa)
• 1456 - wymieniony sołtys Jarosław Śluzowski (Jarosław de Sluzow sołtys se Zalaschowa). Dziedziczne sołectwo utrzymuje się do poł. XVI w. Kodeks dyplomatyczny Małopolski potwierdza, że w 1508 r. w Zalasowej sołtysem jest Bernard Śluzowski (Bernath Sluszowsky)
• 1536 - sołtys posiada 2 karczmy, 2 łany gruntu, młyn i otrzymuje szósty denar z czynszu pańskiego. We wsi jest 65 kmieci gospodarzących na 31 łanach.
• 1539 - w miejscowości istnieje szkoła parafialna
• 1570 - po śmierci Zofii Tarnowskiej dobra tarnowskie (wraz z Zalasową) przechodzą na własność jej męża księcia Konstantego Ostrogskiego
• 1581 - we wsi jest 70 kmieci gospodarujących na 33 łanach, 9 zagrodników na ogrodach, 36 komorników z bydłem, 0 komorników bez bydła, 9 rzemieślników. Pracowały 2 młyny o jednym kole każdy.
• 1593 - Zalasowa traci prawa parafii. W jej miejsce tworzy się "wikarię wieczystą" należącą do kolegium wikariuszy tarnowskich
• 1596 - szkołą kieruje Stanisław z Bochni. Gromada buduje nauczycielowi nowy dom.
• XVI w. - miejscowość w ziemi sandomierskiej, w powiecie pilzneńskim. Kmiecie gospodarzą na 31 łanach. We wsi działają: 3 karczmy, 2 młyny wodne przy których pracują piły tartaczne. Sołtys (Śluzowski) posiada 2 łany gruntu, 2 karczmy i młyn.
• 1603 - Ostrogscy dzielą dobra tarnowskie na swoją część rodową, tzw. "książęcą" i część nazywaną od 1621 "Zamoyską" ( od nazwiska dziedzica Jana Zamoyskiego) do którego należy Zalasowa
• 1659 - zakończenie trwającego od 1545 sporu o granice pomiędzy Zalasową należącą do tarnowskich, a Tuchowem, należącym do dóbr opactwa tynieckiego. Ustalone wtedy granice pomiędzy miejscowościami utrzymały się do dnia dzisiejszego.
• 1665 - w Zalasowej istnieje szpital wiejski (przytułek dla ubogich)
• 1742 - właścicielami całych dóbr tarnowskich (wraz z Zalasową) zostaje Paweł Sanguszko, a później jego spadkobiercy
• 1776 - wieś w cyrkule Pilzno i dekanacie tarnowksim. Liczy 850 mieszkańców
• 1784 - parafia w dekanacie pilzneńskim
• 1785 - potwierdzone istnienie drewnianego kościoła p.w. Św. J.Ewangelisty
• 1786 - parafia w diecezji tarnowskiej i w dekanacie Pilzno.
• 1791 - odzyskanie pełnych praw parafialnych i patronatu szlacheckiego (miejscowość posiadała go od 1594)
• 1807-26 - parafia w diecezji tynieckiej i dekanacie Pilzno
• 1809 - książe Hieronim Sanguszko odnawia kościół
• 1814 - pole plebańskie zajmuje 59 morgów gruntu
• 1830 - zamknięcie kościoła częściowo zniszczonego w czasie burzy śnieżnej. Nabożeństwa przeniesiono do kaplicy "Pod Lipami". Parafia liczy 1 956 katolików. Na jej terenie zamieszkuje 38 Żydów.
• 1840 - wybudowanie nowej, drewnianej kaplicy z materiału po starym kościele
• 1842 - dzierżawcą Zalasowej jest mjr Leon Czechowski, oficer Wojska Polskiego z Królestwa Kongresowego
• 1843 - księżna Elżbieta Sanguszko-Lubomirska wynajmuje dom we wsi i przeznacza go na szkołę
• 1844-50 - budowa nowego, murowanego kościoła p.w. Św. Jana Ewangelisty. W znacznym stopniu fundowanego przez kolatora księcia Władysława Sanguszkę i częściowo przez parafian (konsekracja 1859)
• 1846 - chłopi z Zalasowej biorą udział w rabacji
• 1848 - w czasie epidemii cholery umierają 133 osoby. Założenie cmentarza "cholerycznego"
• 1851 - budowa plebańskich budynków gospodarczych
• 1853 - na cholerę umierają 142 osoby
• 1855 - założenie szkoły ludowej
• 1857-67 - budowa murowanej plebanii
• 2 ćw.XIX w. - Jezuici prowadzą we wsi stację misyjną
• 1860 - folwark księcia Eustachego Sanguszki liczy 483 ha. Część ziemi jest wydzierżawiona.
• 1868 - do probostwa należy 78 morgów 505 sążni gruntu. Cmentarz przy kościele zajmuje 137 sążni.
• 1880 - Zalasowa liczy 1 832 mieszkańców. Właścicielem jest Eustachy Sanguszko
• 1889 - wybudowanie nowej szkoły
• 1891 - powstanie kółka rolniczego
• ok.1895 - wieś liczy 320 domów i 1.832 mieszkańców ( 894 mężczyzn, 938 kobiet). 1 811 osób jest wyznania rzymskokatolickiego, izraelitów jest 21
• ok.1895 - przysiółki: Podlesie (42 domy), Pola (13 domów), Wolniki (26 domów), Wymyśle (22 domy). Posiadłość tabularna ks. Sanguszki zajmuje 873 mórg gruntu, w tym 550 mórg lasu. Do gromady należy 2 427 mórg roli, 370 mórg łąk i ogrodów, 303 morgi pastwisk i 553 mórg lasu
• koniec XIX w. - Zalasowa ma 1 304 mieszkańców
• 1903 - powstała "Kasa Stefczyka", założycielem był proboszcz ks. Michał Owsianka. Zakończyła swoją działalność w 1935 r. po wykryciu budżetowego deficytu
• 1904 - spadek po zmarłym księciu Eustachym Sanguszko obejmuje: 45 ha 57 a 27 m² gruntów. Ostatnim właścicielem dóbr Tarnowskich i Zalasowej, na podstawie dekretu dziedzictwa z dnia 13 marca 1906 r. zostaje małoletni Roman Sanguszko ( w jego imieniu występuje matka Konstancja). Probostwo posiada 36 ha 77 a 77 m² gruntu
• 1914 - założenie samodzielnego cmentarza wojennego w przysiółku Podlesie o pow. 421 m².
• 1934 - parafia w diecezji tarnowskiej i dekanacie Tuchów
• 1935 - początki istnienia Kółka Rolniczego
• lata 30-te XX w. - szkoła mieści się w dwóch budynkach: gminnym i parafialnym
• 1938-41 - budowa nowej, murowanej szkoły
• 18 stycznia 1945 r. - wojska niemieckie opuściły Zalasową
• 1945 - do probostwa należy 43 ha 78 a 54 m² gruntów
• 1949 - elektryfikacja wsi
• 1950 - oddanie do użytku nowej szkoły
• 1955 - powstało Koło Gospodyń Wiejskich
• od 1962 - działał Związek Młodzieży Wiejskiej
• 06.1975 - Zalasowa w woj. tarnowskim i gminie Ryglice
• 1979-83 - rozbudowa( dobudowa kaplic) i remont kościoła z inicjatywy proboszcza ks. Andrzeja Muchy
• lata 90-te XX w. - telefonizacja, gazyfikacja
• 1997 - budowa nowej plebanii
• 1998/99 - kanalizacja
• 01.01.1999 - likwidacja województwa tarnowskiego. Zalasowa w województwie małopolskim, powiecie tarnowskim i gminie Ryglice. Od czasu swojego powstania wieś jest samodzielną parafia p.w. Św. Jana Ewangelisty